تفاوت اساسنامه و شرکتنامه در چیست؟

قبل از پرداختن به تفاوت های اساسنامه و شرکتنامه باید با این اسناد آشنا شویم. گرفتن کارت بازرگانی فوری اساسنامه شرکت در حقیقیت سندی است که به آن اعتبار می دهد و در آن خط مشی و سرمایه شرکت، هدف و نحوه فعالیت و وظایف هر یک از اعضای شرکت و هیئت مدیره و مجامع عمومی و بازرسان شرکت و تعداد مدیران و نحوه انتخاب و مدت ماموریت و چگونگی تعیین جانشین مدیرانی که فوت یا استعفاء نموده و یا محجور و معزول می شوند معین می گردد و کلیه مواد آن برای اعضاء لازم الرعایه می باشد.

همانطوری که در زندگی یک شخص حقیقی سجل یا شناسنامه او باعث هویت و اعتبارش می شود در شخص حقوقی نیز اساسنامه به او هویت و اعتبار می دهد و حدود اختیارات و وظایف مدیران و میزان مسئولیت آن ها و چگونگی عملکرد آن ها در آن قید می گردد. بنابراین شرکت های سهامی عام و سهامی خاص باید دارای اساسنامه ای باشند. لیکن، شرکتنامه مخصوص شرکت های با مسئولیت محدود، تضامنی و نسبی است و شرکت های سهامی و تعاونی نیازی به شرکتنامه ندارند. شرکتنامه در شرکت های با مسئولیت محدود رکن اساسی آن است، به طوری که عدم تنظیم آن سبب بطلان شرکت است.

به موجب مواد 142-97-36 قانون تجارت، شرکتنامه سندی است که بین دو یا چند شریک بمنظور تشکیل شرکت تجاری تنظیم شده باشد. ماده 36 ق.ا.ق.ت مقرر می دارد: "شرکت سهامی به موجب شرکتنامه که در دو نسخه نوشته شده باشد تشکیل می شود. یکی از نسختین به طوری که در ماده 50 مقرر است ضمیمه ی اظهارنامه ی مدیر شرکت و دیگری در مرکز اصلی شرکت ضبط خواهد شد. در شرکت نامه نسبت مشارکت هر شریک و سهم الشرکه هر کدام اعم از نقدی یا غیر نقدی که باید تقویم شده باشد قید می گردد.

قانون تجارت در مورد اینکه قرارداد شرکت (شرکتنامه) باید حاوی چه نکاتی باشد، سکوت کرده است. قانون ثبت شرکت ها و نیز لایحه ی اصلاحی 1347 نیز فقط به مندرجات اساسنامه اشاره می کنند، اما به اینکه «قرارداد شرکت» که میان موسسان اولیه ی شرکت تنظیم می شود باید چه شروطی داشته باشد اشاره ای ندارند. آنچه مسلم است، قرارداد شرکت باید متضمن امضای شرکا یا نمایندگان قانونی آن ها باشد والا اعتبار نخواهد داشت.

برابر بند 2 ماده 47 قانون ثبت اسناد و املاک با اصلاحات بعدی، صلحنامه و هبه نامه و شرکتنامه باید طبق سند رسمی تنظیم گردد. از طرف دیگر طبق ماده 1 نظامنامه قانون تجارت، شرکت های تجارتی باید به موجب شرکتنامه رسمی تشکیل شوند. در نتیجه، شرکتنامه سند معتبری است که به وسیله قوه قضاییه چاپ گردیده است که پس از تکمیل اطلاعات می بایست به سازمان ثبت اسناد و املاک و اداره کل ثبت شرکت ها و مالکیت صنعتی تقدیم گردد.

مواردی که در شرکتنامه به آن اشاره می شود عبارتند از:
1-نام شرکت
2-موضوع شرکت
3-سرمایه شرکت اعم از نقدی و غیر نقدی
4-میزان سهم الشرکه هر یک از شرکاء
5-تاریخ تشکیل شرکت و مدت آن
6-اسامی شرکاء یا موسسین شرکت با قید مشخصات کامل هر یک و اقامتگاه
7-اسامی مدیران شرکت و اختیارات آن ها و مشخصات کامل هر یک و اقامتگاه
8-قید مشخصات بازرس یا بازرسان شرکت
9-تاریخ و نحوه رسیدگی به حساب ها و چگونگی تقسیم سود و زیان شرکت
10-انحلال شرکت
11-قید سایر نکاتی که لازم باشد.
12-بالاخره شرکت نامه باید به امضاء موسسین برسد و در دفتر ثبت شرکت ها ثبت گردد.

برابر ماده 8 لایحه اصلاحی مصوب 24/12/48 مواردی که در اساسنامه تصریح می شود عبارتند از:
1-نام شرکت
2-موضوع شرکت بطور صریح و منجز(روشن)
3-مدت شرکت
4-مرکز اصلی شرکت و محل شعب آن در صورتیکه تاسیس شعبه مورد نظر باشد.
5-مبلغ سرمایه شرکت تو تعیین وجوه نقدی و غیر نقدی آن
6-تعداد سهام بی نام و بانام و مبلغ اسمی آن ها و هرگاه ایجاد سهام ممتاز مورد نظر باشد تعیین تعداد، خصوصیات و امتیازات این گونه سهام
7-تعیین مبلغ پرداخت شده هر سهم و نحوه مطالبه بقیه اسمی هر سهم و مدتی که باید مطالبه شود که البته این مدت بیش از 5 سال نمی باشد.
8-نحوه انتقال سهام با نام
9-طریقه تبدیل سهام با نام به سهام بی نام و بالعکس
10-در صورت پیش بینی امکان صدور اوراق قرضه،ذکر شرایط و ترتیب آن ها
11-شرایط و ترتیب افزایش و کاهش سرمایه شرکت
12-مواقع و ترتیب دعوت مجامع
13-مقررات راجع به حد نصاب لازم جهت تشکیل مجامع عمومی و ترتیب اداره آن ها
14-تعداد مدیران و طرز انتخاب و مدت ماموریت و نحوه تعیین جانشین برای مدیرانی که فوت نموده و یا استعفا می کنند یا به جهات قانون محجور،معزول و یا ممنوع می گردند.
15-تعیین وظایف و حدود اختیارات مدیران
16-تعداد سهام تضمینی که مدیران باید به صندوق شرکت بپردازند.
17-قید اینکه شرکت دارای چند نفر بازرس خواهد بود و نحوه انتخاب و مدت ماموریت آن ها
18-تعیین آغاز و پایان سال مالی شرکت و موعد تنظیم ترازنامه و حساب سود و زیان و تسلیم آن به بازرسان و مجمع عمومی سالانه
19-نحوه انحلال اختیاری شرکت و ترتیب تصفیه امور آن
20-چگونگی تغییر اساسنامه