مجوز ثبت شرکت تعاونی برای ثبت هر شرکت یا اتحادیه تعاونی لازم است. هزینه پلمپ دفاتر در گام نخست باید اقدامات انجام شده برای تشکیل آن، از لحاظ مطابقت با مقررات به تایید وزارت تعاون برسد و برای آن "مجوز ثبت" صادر شود. مجوز ثبت حاکی از تایید وزارت تعاون بر مطابقت اقدامات انجام شده برای تشکیل تعاونی با مقررات مربوط است. برای اخذ مجوز ثبت، اولین هیئت مدیره یا وکیل وی، مدارک مورد نیاز ثبت تعاونی را به وزارت تعاون تسلیم و صدور آن را درخواست می کند. وزارت تعاون پس از بررسی مدارک در صورت تایید اقدامات انجام شده، مجوز ثبت را صادر می کند.
مجوز ثبت شرکت تعاونی یکی از مدارکی است که باید برای ثبت تعاونی به مرجع ثبت تسلیم شود و بدون آن ثبت تعاونی ممکن نیست. هیئت مدیره مکلف است ظرف یک ماه از تاریخ برگزاری اولین مجمع عمومی عادی مدارک لازم از جمله مجوز ثبت شرکت یا اتحادیه تعاونی را برای ثبت و صدور آگهی مربوط به مرجع ثبت تسلیم کند.
وزارت تعاون برای صدور مجوز شرکت تعاونی، امور ذیل را بر اساس مدارک تسلیم شده بررسی می کند:
-موجود بودن همه مدارک لازم مربوط به تشکیل تعاونی و صحیح بودن ترتیب تنظیم آن ها؛
-مطابقت داشتن اقداماتی که هیئت موسس و اولین مجمع عمومی عادی برای تشکیل تعاونی انجام داده اند و نیز اقدامات و اعمال هیئت مدیره با مقررات قانون بخش تعاونی و آیین نامه اجرایی قانون مذکور و آیین نامه ها و دستورالعمل های مربوط؛
-مطابقت داشتن اساسنامه مصوب تعاونی با نمونه اساسنامه مربوط و قانون برای احراز موارد مذکور وزارت تعاون، مطالب و امور متعددی را بررسی می کند که امور ذیل از جمله آن هاست.
-تشکیل شدن تعاونی در ظرف مدت دو ماه از تاریخ صدور موافقتنامه تشکیل از طرف وزارت تعاون یا در ظرف مدت تمدید شده، اگر مدت مذکور تمدید شده باشد؛
-موجود بودن همه مطالب لازم در دعوتنامه ای که هیئت موسس برای تشکیل اولین مجمع عمومی عادی انتشار داده است؛
-مراعات فاصله زمانی بین تاریخ انتشار دعوتنامه مذکور با تاریخ تشکیل اولین جلسه مجمع عمومی عادی که طبق آیین نامه مربوط نباید از 30 روز کمتر و از 35 روز بیشتر باشد.
-مراعات شدن نصاب لازم برای رسمیت جلسه اولین مجمع عمومی عادی؛
-عدم تخلف از مقررات راجع به رأی گیری برای انتخاب اعضای اولین هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان و مراعات شدن اکثریت مقرر برای انتخاب آن ها و به تعداد مقرر انتخاب شدن اعضای اصلی و اعضای علی البدل؛
-نوشته شدن کلیه مطالب ضروری در صورت جلسات هیئت مؤسس و اولین مجمع عمومی عادی و رؤسا و وافی به مقصود بودن آن ها؛
-وجود امضای رئیس مجمع و منشی و ناظران جلسه در پایان صفحات اساسنامه؛
-اعلام قبولی یکایک اعضای هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان پس از انتخاب شدن؛
-محرز بودن وجود شرایط مقرر در ماده 38 قانون بخش تعاونی در اعضای هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان؛
-انتخاب هیئت رئیسه برای هیئت مدیره و مراعات اکثریت لازم برای انتخاب آن؛
-عدم مغایرت هدف تعیین شده در اساسنامه برای تعاونی یا اهدافی که در ماده یک قانون بخش تعاونی،برای تعاونی ها مقرر شده است.
-مطابقت داشتن موضوع و حدود عملیات تعیین شده در اساسنامه برای تعاونی با نوع تعاونی و از لحاظ تولیدی یا توزیعی و شهری یا روستایی بودن آن در شرکت های تعاونی؛
-برابر بودن تعداد سهام و سرمایه اولیه ای که در اساسنامه برای تعاونی در شرکت های تعاونی قید شده است با جمع تعداد سهام و مقدار سرمایه داوطلبان عضویت و بالغ بودن آن به تمام سرمایه (یا به میزان حداقل 51 درصد مقرر در ماده 17 قانون بخش تعاونی برای شرکت های تعاونی)؛
-تقویم و تسلیم شدن آورده های غیر نقدی داوطلبان عضویت (اگر وجود داشته باشد)؛
-میزان و نحوه سرمایه گذاری یا مشارکت نهادها و ارگان های دولتی و عمومی موضوع ماده مذکور از قانون بخش تعاونی (اگر وجود داشته باشد) در شرکت های تعاونی؛
-وجود داوطلبان عضویت به تعداد حداقل مقرر در مقررات مربوط؛
-انتخاب مدیر عامل به وسیله هیئت مدیره طبق مقررات مربوط و غیره
مرجع ثبت:
مرجع ثبت تعاونی ها در تهران "اداره کل ثبت شرکت ها" و در شهرستان ها "اداره ثبت" واقع در مرکز اصلی تعاونی است.
هرگونه تغییری که بعداَ در اساسنامه یا در اعضای هیئت مدیره، بازرسان و مدیر عامل تعاونی یا در سرمایه آن صورت گیرد، باید به مرجع ثبت تعاونی اعلام شود.
مدارک لازم برای ثبت و اخذ مجوز ثبت:
مدارک و اوراقی که اولین هیئت مدیره برای اخذ مجوز ثبت تعاونی باید همراه درخواست خود به وزارت تعاون (اداره کل یا اداره تعاون) تسلیم کند، عبارتند از:
- اساسنامه مصوب شرکت یا اتحادیه،
- دعوتنامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی؛
- صورت جلسه اولین مجمع عمومی عادی،دایر بر تصویب اساسنامه و انتخاب اولین هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان،
- رسید پرداخت مقدار وجو لازم التادیه سرمایه تعاونی،طبق اساسنامه؛
- مدارک مربوط به تقویم و تسلیم آن مقدار از سرمایه که به صورت جنسی بوده است(اگر وجود داشته است)؛
- فهرست اسامی و مشخصات داوطلبان تشکیل تعاونی؛
- فهرست اسامی حاضران در اولین مجمع عمومی عادی که حاوی امضای آن ها باشد؛
- فهرست اسامی و مشخصات و نشانی اعضای اولین هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان اعم از اصلی و علی البدل و مدیر عامل که حاوی امضای آن ها باشد؛
- قبولی کتبی اعضای اولین هیئت مدیره و بازرس یا بازرسان؛
- صورت جلسه راجع به جلسه اولین هیئت مدیره دایر بر انتخاب رئیس و نایب رییس و منشی هیئت مدیره،انتخاب صاحبان امضاهای مجاز و اسامی و مشخصات آن ها و انتخاب مدیر عامل.
آگهی ثبت تعاونی
ثبت تعاونی به وسیله درج آگهی در "روزنامه رسمی" به اطلاع عموم می رسد. عندالاقتضاء می توان علاوه بر روزنامه رسمی در یکی از روزنامه های محلی یا با الصاق آگهی در معابر عمومی مرکز تعاونی نیز ثبت آن را اعلام کرد. هرگونه تغییری که بعداَ در اساسنامه داده می شود باید در روزنامه رسمی آگهی گردد. لیکن انتشار آگهی در روزنامه رسمی برای اعلام تغییر هیئت مدیره و بازرسان و مدیر عامل الزامی نیست.
پروانه تاسیس
هیئت مدیره تعاونی پس از ثبت باید از وزارت تعاون برای آن پروانه تاسیس بگیرد و پس از اخذ پروانه تاسیس است که شرکت تعاونی می تواند به فعالیت بپردازد. مدارک لازم برای اخذ پروانه تاسیس عبارت است از:
- فتوکپی مدارک ثبت تعاونی که از مرجع ثبت دریافت شده است (اصل مدرک نیز باید برای ملاحظه ارائه شود)
- نسخه ای از روزنامه رسمی که آگهی تشکیل شرکت تعاونی در آن چاپ شده است؛
- تقاضانامه برای اخذ پروانه تاسیس که به عنوان وزارت تعاون نوشته شده است. وزارت تعاون پس از بررسی، پروانه تاسیس شرکت تعاونی را صادر و ابلاغ می کند. لازم به یادآوری است که شرکت های تعاونی، اعم از تولیدی و توزیعی، علاوه بر اخذ مجوز تشکیل و تاسیس از وزارت تعاون، باید برای انجام فعالیت حسب قوانین و مقررات مربوط از دستگاه های ذیربط نیز مجوز لازم اخذ کنند.
مسئولیت اولین هیئت مدیره در عدم اقدام به ثبت:
طبق قانون، اولین هیئت مدیره تعاونی مکلف است به ثبت تعاونی اقدام کند. پس هر گاه هیئت مدیره مزبور به ثبت آن اقدام نکند، به علت عدم انجام وظیفه مسئول خسارتی که از این لحاظ متوجه داوطلبان عضویت می شود خواهد بود. مسئولیت اولین هیئت مدیره در عدم اقدام به ثبت تعاونی، ناشی از "تفریط" است. تفریط ترک عملی است که انجام آن بر عهده شخص باشد و در مانحن فیه اولین هیئت مدیره به وظیفه ای که قانوناً بر عهده دارد عمل نکرده است.
اولین هیئت مدیره به یکی از اعضای خود یا به مدیر عامل وکالت می دهد که برای ثبت تعاونی اقدام کند. هر گاه این شخص از انجام اقدام لازم برای ثبت خودداری کند، به نحوی که عدم ثبت تعاونی به او منتسب باشد، این امر از توجه مسئولیت به هیئت مدیره جلوگیری نمی کند، زیرا قانون صریحاَ هیئت مدیره را مکلف به اقدام برای ثبت شرکت کرده است؛ لذا مسئولیت ناشی از عدم اقدام، در هر صورت متوجه هیئت مدیره خواهد بود. ولی باید گفت شخصی که وکالت هیئت مدیره را در اقدام به ثبت شرکت بر عهده دارد در برابر هیئت مدیره نسبت به خسارت احتمالی مسئول است و هیئت مدیره بعد از اینکه شخصاَ خسارت ناشی از عدم ثبت شرکت را جبران کرد می تواند به دادگاه مراجعه کند و با اثبات این امر که عدم ثبت شرکت منتسب به اوست، مبالغی را که بابت خسارت مذکور پرداخته است طبق حکم دادگاه از وی مطالبه و وصول کند.