تشکیل شرکت تعاونی و همچنین فعالیت آن، باید مطابق مقررات قانون بخش تعاونی مصوب 1370 و اصلاحی مصوب 1377 سایر مقررات و اصل مربوط، صورت گیرد. طبق قانون مزبور، وزارت تعاون که نظارت بر حسن اجرای قوانین و مقررات تعاونی را عهده دار است، پلمپ دفاتر1403 اولاَ اقدامات اولیه مربوط به تاسیس شرکت های تعاونی را تحت نظارت و کنترل دارد و وقتی موافقت نامه تشکیل آن ها را صادر می کند که در انجام اقدامات مزبور، مقررات مربوط رعایت شده باشد.
ثانیاَ، موظف است که با خودداری از صدور مجوز ثبت، از ثبت شرکت هایی که در مراحل تشکیل آن ها مقررات مزبور مراعات نشده است ممانعت به عمل آورد و نیز موظف است از فعالیت هر شرکت تعاونی که به هر نحو از عنوان تعاونی سوء استفاده می کند، جلوگیری نماید.
شرکت های تعاونی، هدف دار هستند و هدف آن ها همان است که ماده اول بخش تعاونی با الهام از اصل 33 قانون اساسی، برای بخش تعاون به این شرح تعیین می کند:
- ایجاد و تامین شرایط و امکانات کار برای همه به منظور رسیدن به اشتغال کامل
- قرار دادن وسایل کار در اختیار کسانی که قادر بکار هستند ولی وسایل کار ندارند.
- پیش گیری از تمرکز و تداول ثروت در دست افراد و گروه های خاص،جهت تحقق عدالت اجتماعی.
- جلوگیری از کارفرمای مطلق شدن دولت
- قرار گرفتن مدیریت و سرمایه و منافع حاصله در اختیار نیروی کار و تشویق بهره برداری مستقیم از حاصل کار خود.
- پیش گیری از انحصار،احتکار،تورم و اضرار به غیر
- توسعه و تحکیم مشارکت و تعاون عمومی بین همه مردم
شرایط عضویت انواع شرکت های تعاونی:
به موجب ماده 9 قانون بخش تعاونی، شرایط عضویت انواع شرکت های تعاونی عبارت است از:
_داشتن تابعیت ایران
_عدم ممنووعیت قانونی و حجر و ورشکستگی به تقصیر
_عدم سابقه ارتشاء،اختلاس و کلاهبرداری
_درخواست کتبی عضویت و تعهد رعایت مقررات تعاونی
_عدم عضویت در تعاونی مشابه
مدارک مورد نیاز برای ثبت شرکت تعاونی:
- اساسنامه تصویب شده شرکت تعاونی در اولین مجمع عمومی عادی در 4 نسخه
(شرکت های تعاونی باید دارای اساسنامه باشند. اساسنامه انواع شرکت های تعاونی به صورت "نمونه اساسنامه" به وسیله وزارت تعاون تهیه شده و در اختیار تشکیل دهندگان شرکت قرار می گیرد). - مجوز اداره تعاون
(برای ثبت شرکت تعاونی لازم است که از طرف وزارت تعاون "مجوز ثبت" صادر شود). - دعوت نامه تشکیل اولین مجمع عمومی عادی در 3 نسخه
- صورتجلسه اولین مجمع عمومی عادی دال بر تصویب اساسنامه و انتخاب اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان در 3 نسخه
- رسید پرداخت سرمایه شرکت طبق اساسنامه به صندوق تعاون در 3 نسخه
- لیست اسامی و مشخصات و نشانی اعضاء اولین هیات مدیره و بازرس یا بازرسان
- لیست اسامی و امضاء حاضرین در اولین مجمع عمومی عادی در 3 نسخه
- صورتجلسه اولین هیات مدیره دال بر انتخاب رئیس و نایب رئیس و منشی هیات مدیره و انتخاب مدیر عامل و تعیین صاحبان امضای مجاز
- لیست و مشخصات اعضای هیئت مدیره،بازرسان و مدیر عامل
- صدور مجوز ثبت تعاونی توسط اداره کل یا ادارات تعاون شهرستان ذیربط
حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت های تعاونی عام یکصد میلیون ریال می باشد و حداقل سرمایه برای تشکیل شرکت های تعاونی خاص ده میلیون ریال است. لازم به ذکر است که هر تعاونی وقتی تشکیل و ثبت می شود که حداقل یک سوم سرمایه آن تادیه شود و چنانچه نقدی و جنسی باشد تقویم و تسلیم شده باشند. شرکت تعاونی با بیش از 500 عضو"تعاونی بزرگ" محسوب می شود.