طراحی میز آزمایشگاه ، ساخت و نصب سکوبندی ازمایشگاهی در طول سال های گذشته، بنا به نیاز و نوع آزمایشگاه تخصصی و با توجه به گردش کار خاص هر فضای آزمایشگاهی تکامل یافته اند. اغلب فرآیندهای آزمایشگاهی در گذشـته بـه صـورت دسـتی و بـر روی میزهای کاری انجام می گرفت.
اگرچه بعضی از فرآیندهای رایج همچنـان بـه همـان روش صـورت مـی گیرنـد، امـا اغلـب فرآیندهای آزمایشگاهی امروزه به واسطه تجهیزاتی با تکنولـوژی مـدرن ، بـا دقـت، سـرعت و امنیت بیشتری صـورت می گیرند. امروزه کارشناسان آزمایشگاهی با گزینه های بیشتر و رو بـه افزایشـی همچـون تجهیـزات مکـانیزه، الکتریکی، مکانیکی و خودکار برای انجام فرآیندهای آزمایشگاهی روبرو هستند.
یک آزمایشگاه کاربردی و ایمن نیازمند طارحی مناسبی از سکوبندی آزمایشگاهی است. تناسب میزان میـز بنـدی بـا تعـداد کارکنـان موجب کاهش ریسک دسترسی کارکنان به مناطق پرخطر و جلـوگیری از تـداخل کـار کارکنـان حـوزه هـای مختلـف تخصصی آزمایشگاه خواهد شد.
انواع سیستم های میز آزمایشگاه
امروزه دو نوع سیستم میزبندی ثابت و مدولار متداول ترین سیستم های میزبندی آزمایشگاه در دسترس هستند که عملکرد هر دو مشابه است. تفاوت اصلی بین این دو، مربوط به انعطاف پذیری میزهای مدولار در جابجـایی و تغییر ارتفـاع آن ها است. میزبندی های ثابت برای آزمایشگاه پایدار مناسب تر هستند. مزیت اصلی میزبندی مدولار نسبت به میزبندی های ثابت این است که به راحتی قابل جابجایی و پیکربندی مجدد هستند. البته هر آزمایشگاه نیاز به هر دوی سکوهای ثابت و متحرک نیاز دارد تا بهره کار به حد کافی بالا باشد.
با توجه به حساسیت موضوع کابینت بندی آزمایشگاه ها، باید مراحل طراحی تا اجرای آن توسط متخصصان انجام شود تا استاندارد های سکوبندی آزمایشگاه تماما رعایت شوند.
میزبندی های ثابت
علیرغم قابلیت میزبندی های مدولار، میزبندی های ثابت همچنان در بسیاری از آزمایشگاه های مدرن کـاربرد دارند. میزبندی های ثابت با ساختار فولادی، چوبی، پلاستیکی لمینیت شده در رنـگ ها و سـبک هـای متنـوع در دسترس هستند. امروزه میزبندی های ثابت قابلیت انعطاف پذیری بیشتری نسبت به گذشته دارند کـه ایـن امر، قابلیت نصـب میزبندی ها بعد از اتمام کفپوش ها را فراهم می کند. لازم به ذکر است پیشبینی کانال های تأسیسـات مکـانیکی و الکتریکی در پشت میزبندی ها، کارآیی این نوع میزبندی ها را افزایش داده است.
میزبندی مدولار
در صورت نیاز به آزمایشگاهی با قابلیت انعطاف پذیری جهت تغییر کاربری فضاها، باید از سیستم مدولار بهره گرفته شود. بیشتر سیستم های مدولار دیواری به یک سیستم پشتیبانی (قاب های فولادی) متصل به دیوار، نصـب شده اند. از نکات دیگر مورد توجه برای طراحی سیستم مدولار می توان به ظرفیت تحمل بار، نازک کـاری و اسـتحکام دیوار اشاره نمود.
میزبندی متحرک
میزبندی های متحرک با چرخ های گردان، گزینه مفیدی برای دسترسی به اطراف تجهیزات سنگین رومیزی هستند. مبلمان و میزبندی های متحرک همچنین هنگام نیاز به فضای اضافی برای انجـام کـار یـا تغییـر فضـای کاری، مفید خواهند بود.
ابعاد انواع میز آزمایشگاه
طول میزهای کار آزمایشگاهی جزیره ای (میز وسط اتاق) نباید بیش از 600 سـانتی متر در نظـر گرفتـه شود .ارتفاع میزهای آزمایشگاهی برای کار در حالت ایستاده، 90 سانتی متر و برای کار در حالـت نشسـته 75 سانتی متر بایستی در نظر گرفته شود. ارتفاع و عمق فضای خالی زیر میز برای امکان استفاده در حالـت نشسته، به ترتیب حداقل 65 و 70 سانتی متر و عرض میزهای آزمایشگاهی بین 60 تا 75 سانتی متر باید در نظر گرفته شود. امکان پیشبینی میزهای کار آزمایشگاهی با قابلیـت تنظـیم ارتفـاع بـرای تـأمین شرایط ارگونومی کارکنان وجود دارد. در تمام بخش های آزمایشگاه، ارتفاع 90 سانتی متر برای میزها در نظر گرفته شود. در نظر داشته باشید طول سکو های آزمایشگاهی با توجه به مساحت آزمایشگاه و میزان فضای در دسترس می تواند متفاوت باشد.
- میزبندی زمینی آزمایشگاهی در ارتفاع 90 و عرض 75
- میزبندی دیواری آزمایشگاهی در ارتفاع 60 و عرض 30
- میزبندی دو طرفه زمینی آزمایشگاهی در ارتفاع 90 و عرض 150
ضرورت های میز آزمایشگاه
- نوع، تعداد، نحوه قرارگیری و کیفیت میز آزمایشگاه مستقیما بر روی عملکرد کارکنان و دانشجویان اثر دارد . از لحاظ کمی، میزبندی و مبلمان آزمایشگاهی باید متناسب با تعداد و دامنه عملکرد کارکنان بوده ، از لحاظ کیفی نیز ظاهر، اندازه و کارایی مناسب داشته باشند.
- طراحی سکوبندی آزمایشگاه باید به شکلی باشد که با در نظر گرفتن شرایط کنونی، نیاز های آینده را نیز پیش بینی کند. به عنوان مثال امکان تعوض قطعات آسیب دیده یا ارتقای آن ها وجود داشته باشد.
- به تفاوت های متریال به کار رفته با توجه به نوع کاربری آزمایشگاه توجه کنید.
- دقت کنید که سکو های توزین با میز آزمایشگاه متفاوت باشند. سکو های توزین خاصیت ضربه گیری و تراز کردن دارند.
- فضایی بین حداقل 90 تا 120 سانتی متیر بین میز ها وجود داشته باشد. به این ترتیب در حین کار مانعی برای تردد سایرین وجود نخواهد داشت.
- ابعاد میز های کامپیوتر و صندلی ها می بایست به اندازه باشد که کاربران هنگام استفاده راحت باشند.
- سطوح کاری باید متناسب با نوع کار به حرارت، اسید، قلیا، رنگ ها، حلال های ارگانیک، فشار و ضربه مقاوم باشند.
- درز های روی سطح کار به وسیله مواد بندی کشی ARDL ضد اسید پر کنید.
- در انتخاب جنس صفحات، می بایست امکان رشد عوامل میکروبی در شیارها، درزها، خلل و فرج در نظر گرفته شود.
- لبه های خارجی این صفحات می بایست حتی المقدور گرد باشد تا باعث صدمه به کارکنان نشوند.
-
- کابینت ها و قفسه ها، به عنوان بخشی از فضای انبارش، باید به تعداد کافی در آزمایشگاه موجود بوده و نسبت به مواد شیمیایی، زنگ زدگی و فرسودگی مقاوم باشند، کابینت ها و قفسه های دیواری باید با استحکام به دیوار نصب شوند و دسترسی به وسایل داخل آن ها به آسانی انجام پذیرد و میزان انباشتگی، متناسب با قابلیت تحمل وزن در آن ها باشد.